علي (ع)از نگاه دکتر علي شريعتي

به روان پاک و تابناک مرحوم زنده یاد دکتر علی شریعتی اسلام شناس بی همال و نو اندیش دینی ،آن گرد دلاور تاریخ درود می فرستم وادای احترام می کنم که سال ها پیش با آثار ومکتب او آشنا شدم و به واسطه آثار گرانسنگ او بود که با بزرگان دین آشنایی عمیق یافتم.در آن زمان که انقلاب 57ایران تازه به پیروزی رسیده بود و هنوز از مرگ مظلومانه او سالهای زیادی نمی گذشت و مجموعه آثار اوکه تا به حال در 36جلد قطور وپر حجم به زیور طبع آراسته شده است تدوین نگردیده بود  ودر قالب جزوه هایی کوچک طبع و نشر گردیده بودند. این شاگرد نوپا اذن ورود به آثار اورا پیدا کرد.مرحوم شریعتی شناخت عمیقی که از اسلام داشت شایسته ترین کسی بود که می توانست درباره چهره های بزرگ دین چون علی وفرزندان او وآل او سخن بگوید.والحق که در این وادی نیز سنگ تمام گذاشت وآنچه در توش وتوان داشت درباره شناخت اسلام راستین وشناخت قرآن ونهج البلاغه در طبق اخلاص نهاد .بنابر این کسانی وجوانانی که بخوهند یک دوره کامل اسلام شناسی را مرور کنند می توانند آثار دکتر علی شریعتی را مرور نمایند ومطالعه کنند.من روی جوانان دوباره تأکید می کنم واین بذان سبب است که اسلام دین جوانان است و آینده نیز از آن جوانان است.باری شناخت شریعتی از اسلام ،شناخت یک انسان معمولی نبود برخلاف بسیاری که به پوست وبه ظاهر بسنده می کنند او به مغز وبه باطن دین می نگریست.ولذا سیمایی نیز که او از دین وبزرگان دین ترسیم نموده است قابل تأمل است .اولا اینکه یکی از بزرگترین دغدغه های دکتر شریعتی در عرصه دین شناسی وجامعه وتاریخ توجه او به انسان است .بنابر این وقتی که از علی سخن می گوید کلامش را اینگونه آغاز می کند:

سخن گفتن درباره علی بسیار دشوار است،زیرا به عقیده من ،علی یک قهرمان،یا یک شخصیت تاریخی تنها نیست،بلکه سخن گفتن درباره معجزه ای به نام انسان است که در تاریخ متجلی است.بنابر این او علی را تنها به عنوان شیعه علی نمی شناسد وشناخت او بسی بالاتر از این است وحتی به عنوان یک مورخ نیز که علی در دوران خاصی می زیسته است نیز نمی شناسد بلکه نقطه نظر سومی که برای شناخت علی وجود داردکه مهم است نگاه انسان شناسی است.ودر این رویکرد مسائلی که در برابر ما مطرح می شود با مسائلی که به عنوان یک مورخ ،یا به عنوان یک مسلمان،یا به عنوان یک شیعه مطرح است شبیه نیست.بلکه یک سلسله مسائلی است که باید از نظر روانشناسی،از نظر فلسفه وبالاخره از نظر انسان شناسی مورد توجه قرار گیرد که متأسفانه تا کنون کمتر درباره آن کار شده واز این لحاظ شریعتی ضروری می دید که به عنوان یک انسان شناس  یک انسانی را به نام علی با همه شگفتی ها ومعجزات وشخصیت پیچیده او مورد شناخت ورسیدگی قرار دهد ؛انسانی که از هیئت یک فرد بیرون است وبه صورت یک مکتب در آمده است.بنابر این در دیدگاه شریعتی بررسی وشناخت علی از بررسی وشناخت انسان جدا نیست.وحتی در این بررسی وشناخت ،شناخت انسان را بر شناخت علی مقدم می آورد.ودر سخنرانی خود که در مراسم عید غدیر بر پا شده است چنین سخنی دارد:بنابر این،امشب فقط می پردازم به انسان،وفردا شب بعد از شناخت انسان،با یک دید خاص وبا یک معنای خاص،می پردازم به علی که در برابر این انسان وبرای این انسان چه نقشی وچه مقامی دارد؟